De collecties van Tresoar herbergen een bijzonder boek uit 1648: Historia Naturalis Brasiliae. In dit boek worden de natuur en de oorspronkelijke bewoners van Brazilië beschreven.
Tussen 1630 en 1654 stonden delen van de Braziliaanse kust en achterland onder Nederlands bestuur. Onder gouverneur-generaal Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604-1679) werd een grootse tropische natuurexpeditie op touw gezet. Wetenschappers en kunstenaars kwamen over uit Europa en tekenden en beschreven de planten en dieren van dit deel van de wereld. In de Nederlandse Republiek werden de resultaten door het befaamde uitgevershuis Elzevier uitgegeven. Het boek werd gekocht door botanici, regenten, kooplieden, ‘liefhebbers’, vorsten en universiteiten door heel Europa.
Historicus Jeroen Bos (Rijksuniversiteit Groningen) heeft jarenlang onderzoek gedaan naar exemplaren van dit boek die in bibliotheken, archieven en musea bewaard zijn gebleven. Dat leidde tot bijzondere, en soms onverwachte, vondsten. Wat het Tresoar-exemplaar bijzonder maakt, is de extra toegevoegde gedrukte pagina. Daarin staat vermeld dat Fries stadhouder Willem Frederik van Nassau-Dietz het boek schenkt aan de Friese Universiteit te Franeker.
Het onderzoek, dat Bos uitvoerde met Alex Alsemgeest (conservator Bibliotheekcollecties van het Rijksmuseum), is begin 2023 als boekhoofdstuk gepubliceerd in open access.
In de lunchlezing zal Bos op inzichtelijke wijze vertellen over koloniale geschiedenis, boekwetenschap, zeventiende-eeuwse natuurexpedities, prestige en aanzien, het Huis van Oranje, het vergeten beroep van de ‘afsetter’, de blijvende relevantie van Historia Naturalis Brasiliae voor de oorspronkelijke bewoners van Brazilië en natuurlijk… het ‘Friese’ exemplaar! Speciaal voor de lunchlezing halen wij de Historia Naturalis Brasiliae uit het depot zodat je deze voorafgaand of na de lezing kunt bekijken.
Lunchlezing
De lezing bij Tresoar begint om 12.30 uur en duurt ongeveer 45 minuten tot een uur. De toegang is gratis, al geldt wel verplichte aanmelding. Bij het aanmelden kun je aangeven of je gebruik wilt maken van de lunch voorafgaand aan de lezing (2 broodjes* + 1 consumptie). De lunch staat vanaf 12.00 uur klaar. De kosten voor de lunch zijn €7,50, vooraf te betalen bij reservering van een ticket. Geef bij het aanmelden ook aan met hoeveel personen je komt.